Tarihçe

Derneğin Kuruluşu

Derneğin ilk adresi Nalıncı Çıkmazı No: 4 Aksaray İstanbul idi. Kuruluşundan sonraki senelerde derneğe 5000 civarında üye kaydedilmiştir. Dernek 1956 yılında Dış Türklerin Türkiye Cumhuriyeti’nde kurduğu dokuz dernek ile birleşmiş ve “TÜRK GÖÇMEN VE MÜLTECİ DERNEKLERİ FEDERASYONU” nu meydana getirmiştir.

Dernek kurulduktan sonra Yugoslavya’dan yoğun göç hareketleri başlamıştır. Bu durum derneğin faaliyetlerini göçmenlere yardım sahasına teksif etmesini zorlamış ve dernek İstanbul dışına gidecek olanların misafirhaneye yerleştirip iaşelerinin temin edilmesi yeni gelenlere yol gösterilmesi, fahiş ücret ödememeleri için araba kiralanması, parası olmayanlara hiç olmazsa yol harçlığı temin edilmesi ve her gelen trenin bir kişi tarafından karşılanıp çıkabilecek olan aksaklıkların yerinde ve zamanında halledilmesi gibi zor olduğu kadar yararlı işleri yapmayı başarmıştır.

Şubat 1962’den itibaren Vardarlılar Bülteni adıyla bir bülten yayınlamaya başlamıştır. Bu bültenin ilk sayısında yapılan bir duyuruda

“Sayın Hemşehri, şu mübarek günlerde zekatının bir kısmını olsun fakir öğrencilerimizi giydirmek için Derneğimizin Yapı Kredi Bankası’nın Kapalıçarşı Şubesindeki tasarruf mevduatı hesap nosu 2 ‘ye yatırın.” denilmekteydi.

Yine bu bültendeki Yardım kısmında

“Amerikan ve kanada halkının Türk halkına yardımından temin edilen 3300 kg. Pirinç ve 4840 kg. süttozu son iki ay zarfında 1100 yardıma muhtaç hemşehrimize dağıtılmıştır.

Ayrıca 100 yardıma muhtaç hemşehrimize 330 kg. un, 100 kg. süttozu ve 70 kg. vita dağıtılmıştır… Temin edilen 6622 kg un yoldadır.

Hürriyet ve İstiklal bayrağı altında idrak ettiğimiz Mübarek Ramazan hepimize kutlu olsun”denilerek anavatanda özgür bir ortamda bayram kutlamanın önemi vurgulanmıştır. Ayrıca dernek merkezinde ve semtlerde yapılan çalışmalarda fakir aileler tespit ve kayıt altına alınmıştı. Bu çerçevede 1962 yılı itibarıyla 2700 fakir aile kaydedilmiştir.

6/8/1961 tarihli kongre sonucunda Derneğin İdare Kurulu şu şekilde belirlenmiştir.

1962 Martında çıkan Vardarlılar Bülteni’nin 2. Sayısında, Vali ve Belediye Başkanı Tümgeneral Refik Tolga tarafından bir gazeteye verilen demeçte bundan böyle yurtdışından gelecek göçmenler için İstanbul, İzmir, Ankara’ya yerleşmeye izin verilmemesi haberi haklı gerekçelerle eleştirilmiş ve bu kararın meydana getireceği sakıncalı durumlar belirtilmiştir.

Dernek merkezinde üyelere konferanslar verilmeye başlanmıştır. Bu meyanda 4 Mart 1962 tarihinde Hasan Yelmen “Amerika Duyuşları” başlığıyla Amerika’daki gelişmelere dair ziyaret anılarını Türkiye ile ABD’yi mukayese ederek anlatmıştır. Daha sonra 19 Mart 1962’de Şair-Avukat Yusuf Ziya İlhan tarafından “Hemşehrimiz Yahya Kemal” isimli bir konferans tertip edilmiştir.

25 Şubat 1962’de 198 yardıma muhtaç insana un, yağ, süt tozu, fasulyeden oluşan yardım paketleri dağıtılmıştır. Bayram dolayısıyla derneğe ayni ve nakdi yardım yapanlardan 104 kişi bu bültende duyurulmuştur. Bunlardan en fazla yardım yapan 500 TL ile Azem Kumova’dır. Daha sonra en az 2.5 TL’ye kadar olan yardımlar bir liste halinde verilmiştir. Bu yardımların toplamı 4282 lira 50 kuruştur. Ayrıca 1962’deki ramazan bayramı münasebetiyle 103 çocuk giydirilmiştir.

Derneğin 1964 faaliyetleri ise bültenin 4. Sayısında kısaca şöyle geçmektedir. İkinci Dünya Savaşı’ndan itibaren Yugoslavya’dan göç eden göçmen sayısının 200.000’i bulduğu ancak hükümetlerin bu göçmenlere en ufak bir sosyal yardımda bulunmaması, dert ve sıkıntılarıyla hiç ilgilenilmemesi eleştirilmektedir.

Derneğin 22 Mart 1964 tarihinde seçilen yeni idare heyeti ve görev taksimi ise şu şekildedir.

Başkan: Muzaffer Hocaoğlu
Asbaşkan: Ekrem Saraçoğlu
Yazman: Refik Özer
Veznedar: Fahrettin Sakarya
Sayman: Şükrü Yücel
Denetleme Kurulu:
Başkan: Şerafettin Yücelden
Yazman: Ali Enderer
Üye Muharrem Pehlivan

Yardımcı görevlere ise şu üyeler seçilmiştir.
1. Sağlık Kolu: Dr. Erdem Sezen, Dr. Sabahattin Ersöz
2. Maddi Yardım: Fahrettin Sakarya
3. Kurslar: Muzaffer Hocaoğlu
4. Konferanslar: Ali Enderer
5. Müzik: Hüseyin Baykal
6. Müsamere: Necati Çetiner
7. Propaganda ve Yayın: Şerafeddin Yücelden
8. Gezi: Hasan Öner

Yine bu yıllarda derneğin faaliyetleri arasında Sağlık ve ilaç yardımı da yeralmıştır. Bunları hemşehrilerimizin yoğun olarak yaşadıkları Sağmalcılar ve Zeytinburnu’nda çalışan Dr. Erdem Sezen ve Doktor Sabahaddin Ersöz, dernek idare kurulu üyelerinin dağıtacağı kartvizitlerle muayene etmişlerdir. Ayrıca bu hastaların ilaç ihtiyaçları da karşılanmıştır. Ayrıca dernek merkezinde İngilizce, Almanca ve Fransızca derslerinin verildiği kurslar düzenlenmiştir. Konferanslar serisi devam ederken Müzik ve nota dersleri de başlatılmıştı.

Sağmalcılar, Eyüp, Alibeyköy, Zeytinburnu’ndaki okullarda okuyan toplam 318 adet öğrenciye birer okul çantası ve içinde kırtasiye malzemesi de dağıtılmıştı. 27 Eylül – 1 Kasım 1964 tarihleri arasında 150 fakir aileye 8 çuval un, 4 çuval bulgur, 8 kasa tarhana, 8 kasa süttozu, 8 kasa tereyağ ve 5 kasa yemeklik yağ ve çok miktarda giyim eşyası dağıtılmıştır.

Vardarlılar Bülteninin Mart 1966’da yayınlanan 5. sayısında derneğin faaliyetleri şöyle anlatılmaktadır. Derneğin müzik kolu faaliyetlerine Bestekar Arif Sami Toker idaresindeki koromuzda beş kız ve yirmialtı erkek ile konserler vermektedir. 4 yüksek okul öğrencisine aylık 250 lira civarında burs verilmiştir. Derneğin folklor kolu da Milli Türk Talebe Birliği, Türk Göçmen ve Mülteciler Federasyonu gecelerinde ve Tekirdağ festivalinde başarılı oyunlar sergilemişlerdir.

Çeşitli tarihlerde Federasyon vasıtasıyla alınıp dağıtılan yiyecek malzemesi, 1.900 kg. buğday unu, 600 kg bulgur, 300 kg. yulaf ezmesi, 1320 kg yağ İstanbul’un muhtelif semtlerindeki muhtaç ailelere dağıtılmıştır. Muhtaç ailelere ayrıca 174 ceket, 264 pantolon, 34 palto, 132 kadın mantosu,420 entari ve 780 parça muhtelif cins eşya muhtaç ailelere dağıtılmıştır.

1965 Ramazan Bayramı dolayısıyla hemşehrilerimizden toplanan 7.215 lira ile 92 yoksul çocuk giydirilmiştir. 1966 Ramazan Bayramında ise toplanan 11.924 lira ile 216 çocuk giydirilmiştir.

1970’de derneğe 2,5 lira ile 5.000 lira arasında yardım edenler bültende alfabetik sıra ile belirtilmiştir. Toplanan para 66.142 liradır.

Göçmenlerin çokluğu ile dert ve problemlerin artması, derneğin daha sistemli bir çalışmaya girmesine vesile olmuştur. Bundan dolayı yeni bir tüzük hazırlanarak derneğin adı değiştirilmiş ve tüm göçmenleri toplamak maksadıyla daha kapsayıcı bir hale getirilmiştir. Derneğin gittikçe büyüyen faaliyetlerinden sonra Aralık 1968’de 60.000 liraya yeni bir lokal satın alınmıştır. Bu lokal Namık Kemal Cad. Abdüllatif Paşa sokak No: 20/1 Köşk sinemasının üstündeki 3 nolu daireydi. Bu dönemde 20 reçete toplamı 681 lira, 1 cenaze masrafı 150 lira masraf karşılanmış, 7 üniversite öğrencisine burs verilmiştir. Ramazan dolayısıyla 1.000 imsakiye bastırılmış ve mevlid kıraat olunmuştur.

Ramazan Bayramı dolayısıyla 52 aileye nakdi yardım olarak 7.500 lira dağıtılmış ve 449 çocuk tepeden tırnağa giydirilmiştir. Kurban bayramlarında derneğe getirilen ve dernek mensuplarınca toplanan deriler satılarak gelir temin edilmiştir.

Önceleri evlerde düzenlenen Yücel Şehitlerini anma Mevlidleri, 1960’lı yıllardan itibaren dernek üyelerinin ve bu teşkilata gönül verenlerin daha rahat katılımını sağlamak üzere düğün salonlarında düzenlenmeye başlamıştır. Yücel Mevlitleri dernek üyelerinin yoğun katılımıyla günümüze kadar gerçekleşmiştir.

Derneğimiz ülkemizde gerçekleşen askeri ihtilaller döneminde bile kapatılmayan nadir derneklerdendir. Bu yararlı çalışmalarını günümüze kadar sürdüren dernek Başkan Muzaffer Çavuşoğlu döneminde Kızılelma Cad. Şair Mehmet Akif Sok. No: 6 Fındıkzade’deki bodrum ve giriş kattan oluşan iki katlı lokaline taşınmıştır. Bu lokale taşındıktan sonra dernek her geçen gün faaliyetlerini ve etkinlik alanını büyütmüştür. 1999 yılında Başkan Lütfü Türkkan döneminde dernek binasının yanında bulunan Orko mağaza binası da satın alınmıştır. Birkaç yıl depo olarak kullanılan bu binada Ramazan bayramı öncesinde çocuklar giydirilmiş, aylık erzaklar dağıtılmış, Kosova olayları sırasında derneğe gelen Kosovalı mültecilere bu binada yardım edilmiştir. Daha sonra bu bina Bim’e kiraya verilerek derneğe gelir temin edilmiştir.

Derneğimizin kısa tarihçesi bu şekildedir. Şüphesiz 1950’den günümüze kadar yapılan faaliyetler, fedakar yönetim kurulu üyeleri ve başkanların gayretli çalışmalarının tamamını yazmaya kalkışmak ciltler dolusu kitaplar meydana getirir.

Derneğin Kurucuları

Rıfat Eserova (Saraç) Üsküplüdür. Saracye ile iştigal ederdi. Mercan Uzunçarşı’nın en eskilerindendir. Diğer kurucularla birlikte çarşıda itibara sahip olanlardan biri idi. Ayrıca hoşsohbetliği ile sevilen sayılan bir kişi olarak yad edilir. Birkaç kez hacca gitmiştir. Mercan’daki saraciye ticarethanesini oğlu Eyüp Eserova devam ettirmektedir. 27 Ekim 1977’de vefat etmiştir.
Ragıp Metiner (Somyacı) Kapalıçarşı’da somyacı dükkanı vardı. Babacan hali ve mertliği ile yadedilmektedir. İki oğlu vardır. Refik ve Alaattin Metiner. İki kardeş baba mesleğini sürdürerek ticaret işlerini genişletmişlerdir. Derneğimiz çatısı altında faaliyetini sürdüren Vardarspor’a değerli hizmetleri geçmiştir. 4/11/1983 tarihinde vefat etmiştir.
Hüdai Bukağılı (Yorgancı) Üsküplüdür. Kapalıçarşı’da yorgancı dükkanı vardı. Ağırbaşlı nüktedan, üç dönemde Kapalıçarşı Derneği’nin başkanlığını yapmıştır. Bir süre politikaya atılmış olup Küçükçekmece Belediye Başkanlığı yapmıştır. Kapalıçarşı’daki ticarethanesini oğulları Gürer, Selahattin ve Alaattin Bukağılı devam ettirmekte, işyerlerini deri üzerine genişletmişlerdir.
Adil Peküstün (İthalatçı) Zamanında gerek mübayaa gerekse diğer ithalat işleri ile iştigal ederdi. 1926’da Türkiye’ye göç etmiştir.
Kadri Eriş (Yazmacı) Üsküp’te mümtaz simalardan Süleyman Bey’in oğludur. Geniş çevresi vardı. Üç oğlu vardır. Hamit, Mahmut ve Erol Eriş. Oğulları Hamit ve Mahmut Eriş’de derneğimiz yönetim kurulu üyeliklerinde bulunmuşlardır. Kadri Bey 15 Nisan 1990’da vefat etmiştir.
Aguş Şener (Kunduracı) Ayakkabıcı idi. Derneğin sanat kolu sayılan müzik faaliyetlerinde bulunmuştur. Kendisi de def çalardı. Çoçukları yoktur. Efendiliğiyle yad edilir. 1960 yılında vefat etmiştir.
Kamuran Sargut (Muhasebeci) Muhasebeci idi. 1954 yılında vefat etmiştir. Yedeksubaylıktan ayrıldıktan sonra Almanya ile ticaret işlerinde bulunmuştur. Üç oğlu bir kızı vardır. Büyük oğlu Mühendis-mimar Emin Sargut Ankara’da ikamet etmektedir. Kızı Şensu evli, Oğlu Şener Sargut Almanya Büyükelçiliğinde görev yapmıştır. Diğer oğlu Cemil Sargut da Ankara’da ticaretle uğraşmaktadır.
Kemal Çak (Tüccar) Kapalıçarşı’da mobilya mağazası vardı. Silivri’de ikamet etmekteydi. 10 Şubat 2003 tarihinde vefat etmiştir. Oğlu Sakıp Çak Bakırköy’de ticaretle meşguldür.
Hasan Yelmen (Sanayici) 1923 yılında Preşova’da doğmuştur. Babası Mahmut Bey o yıllarda Yugoslavya Meclisinde milletvekilliği yapmıştır. Daha sonra Üsküp’e taşınmışlardır. Hasan Yelmen ilkokulu Üsküp’te bitirmiştir. 1936’da Türkiye’ye göçetmişlerdir. Orta ve lise eğitimini Pertevniyal Lisesi’nde tamamlar. 1945 yılında İstanbul Üniversitesi Kimya Yüksek Mühendisliğini bitirmiştir. İstanbul Sanayi Odası Başkanlığı yapmıştır. Hasderi, Herkim, Derimod firmalarını kurmuştur. Pendik’te Dericilik Eğitim ve Araştırma Enstitüsü’nü kurmuştur. İstanbul Üniversitesi Dericilik Teknik Yüksekokulu kuruluşunda bulunmuştur. Son yıllarda dernekteki aktif çalışmalarına Kültür-Araştırma Komisyonu’nu kurarak devam etmiştir. Rumeli ile ilgili tüm eserleri bünyesinde toplayan bir Arşiv kurma fikrini de 1996 yılında bu komisyon marifetiyle hayata geçirmiştir.
Fevzi Tara (Hacıhamziç) 1900 yılında Priboy’da dünyaya gelmiştir. İlkokulu müteakip Taşlıca Rüştiyesi’ne oradan da gönderildiği Üsküp Rüştiyesini bitirdikten sonra Üsküp Sultasinisi’ne kaydolmuştur. Hayatı çok yönlüdür. Osmanlı yönetiminin inkırazından sonra 1921 yılında Belgrad Hukuk Fakültesi’ni bitirmiş ve avukat olmuştur. Rumeli’de İslam camiasına hizmetleri geçmiştir. Nice badirelerden sonra 24.06.1944 yılında Anayurda gelebilmiştir. 27 Eylül 1975 yılında İstanbul’da vefat etmiştir. Oğlu Şarık Tara ünlü iş adamlarımızdandır...